Təbiət fenomeni - ilin ikinci Ay tutulması

Bakı:

16°C

82%

4m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Maraqlı / Təbiət fenomeni - ilin ikinci Ay tutulması

Təbiət fenomeni - ilin ikinci Ay tutulması

06.10.2023 [12:19]

Günel

Oktyabrın 28-də 2023-cü ilin ikinci Ay tutulması baş verəcək.

Bakı Dövlət Universitetinin (BDU) Fizika fakültəsinin Astrofizika kafedrasından verilən məlumata görə, bu, qismən Ay tutulması olacaq.

Ay tutulması Azərbaycan ərazisində də müşahidə olunacaq

Bakı vaxtı ilə saat 22:01:44-də yarımkölgəli, saat 23:35:18-də qismən tutulma başlayacaq. Tutulmanın maksimumu oktyabrın 29-u saat 00:14:00-da baş verəcək. Saat 00:52:37-də qismən tutulma, saat 02:26:19-da yarımkölgəli tutulma sona çatacaq.

2023-cü ilin ikinci qismən Ay tutulmasını Avropa, Asiya, Avstraliya, Afrika, Şimali Amerika, Cənubi Amerikanın Şimal-Şərq hissəsi, Sakit okean, Atlantik, Hind okeanları, Arktika və Antarktidada müşahidə etmək mümkün olacaq.

Ay tutulması nədir?

Yer də Ay kimi Günəşdən əks tərəfə doğru kölgə salır. Ay bədirlənmiş Ay fazasında (dolun ay) olduqda bu kölgəyə daxil olur. Ay tutulması baş verir. Ay tutulması o zaman baş verir ki, Ayın dolun Ay fazası onun orbitinin düyünlərindən birinə və ya yaxınlığına təsadüf etsin. Yerin saldığı kölgə konusunun uzunluğu Yerin Günəşə nəzərən məsafəsindən asılıdır. Yer Günəşdən orta məsafədə olduqda konusun uzunluğu 1.380000 km olur, perihelidə olduqda 1.359000 km, afelidə olduqda 1.400000 km olur. Yerin kölgəsinin eni 9733 km-dir. Ay tutulması onun qərb tərəfinin kölgəyə daxil olması ilə başlayır və həmin kənarın kölgədən çıxması ilə bitir. 3h 8 davam edir. Tam tutulma max. 1h8, qismən bir neçə dəq davam edir.

Ay tutulması günəş təqviminə birbaşa bağlıdır. Görünən yeganə işıq Yerin kölgəsi vasitəsilə sınır. Mavi işığın səpilməsi nəticəsində Günəş doğuşu qırmızı göründüyündən bu işıq da qırmızı görünür.

Dünyanın yalnız müəyyən bir hissəsindən müşahidə oluna bilən Günəş tutulmasından fərqli olaraq Ayın tutulması Yerin gecə tərəfində hər hansı nöqtədən müşahidə oluna bilər. Ay tutulması bir neçə saat çəkir, Ayın kölgəsi isə kiçik olduğundan, Günəş tutulması hər yerdə yalnız bir neçə dəqiqə çəkir. Günəş tutulmalarından fərqli olaraq, ay tutulması dolunaydan daha zəif olduğundan, göz qorunması və ya xüsusi tədbirlər olmadan təhlükəsiz şəkildə izlənə bilər.

Ay tutulmasın növləri

Yer planetinin kölgəsi iki fərqli bölgəyə bölünə bilər: umbra və penumbra. Umbrada birbaşa günəş radiasiyası yoxdur, ancaq Günəşin böyük dərəcə ölçüsü nəticəsində, Günəş işığı dünyanın kölgəsinin kənarında qismən qumbara kimi partladılmışdır.

Penumbra Ayın səthinin incə qaranlığına səbəb olur. Xüsusi cür penumbral tutulma, Ayın yalnız Yer kürəsinin qumbarası içərisində olan bir qalıcı yanıqdır. Total penumbral tutulma nadirdir və baş verdikdə, göyə ən yaxın ay bu ayın qalan hissəsindən bir qədər qaranlıq görünə bilər.

Ayın yalnız bir hissəsi umbra daxil olduqda qismən ay tutulması baş verir. Ayın Yerin Umbranında tamamilə dövr etdiyi zaman, ümumi ay tutulması müşahidə edilir. Sürət ayda təxminən 107 dəqiqə (təxminən 2300 mil) davam edə bilər,[2] lakin ayın kölgəsi ilə ilk və son təmas arasındakı ümumi müddət daha uzundur və dörd saata qədər davam edə bilər. Tutulma ayı Yerdən olan nisbi məsafələrin müddətinə təsir edə bilər. Xüsusilə ay, apogee yaxın olduqda, Yerin ən uzaq nöqtəsində orbitdə, orbital sürət ən yavaş olur. Yükünün diametri ayın orbital məsafəsində əhəmiyyətli dərəcədə düşmür. Belə ki, apogee yaxınlığında yerləşən kölgədə tamamilə qalan bir ay, ümumi müddəti uzadacaq.

Orta ay tutulması, ayın Yer kürəsinin ortasından keçdiyi ümumi ay tutulmasıdır. Bu nisbətən nadirdir.

Paylaş:

Baxılıb: 475 dəfə