“Ticarət müharibəsi”nə son qoyulur?

Bakı:

19°C

68%

2m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Analitik / “Ticarət müharibəsi”nə son qoyulur?

“Ticarət müharibəsi”nə son qoyulur?

18.11.2021 [10:48]

ABŞ-Çin təmasları qlobal geoiqtisadi rəqabətə necə təsir göstərəcək?

Çin Xalq Respublikasının Sədri Si Cinpin və ABŞ Prezidenti Cozef Bayden arasında keçirilən virtual görüş dünya mediasının diqqətindədir. İndi nəzərlər iki ölkənin liderinə yönəlib. Çünki görüşün nəticələri ilə əlaqədar ifadə edilən fikirlər təkcə Çin-ABŞ münasibətlərinin gələcəyi baxımından aktual deyil. Bu, eyni zamanda, qlobal müstəvidə geosiyasi və geoiqtisadi proseslərə çox ciddi təsir göstərəcək amildir.

Sərt mübarizə, yoxsa konstruktiv rəqabət?

BMT Təhlükəsizlik Şurasının daimi üzvləri və dünyanın iki ən güclü iqtisadiyyatı olan Çin ilə ABŞ arasında təmasların intensivləşməsi siyasi analitiklər tərəfindən müxtəlif cür şərh edilir. Aktual məsələ və əsas sual budur: bu təmaslar son illər gərginləşən münasibətlərin sərt mübarizədən konstruktiv rəqabət müstəvisinə daşınmasına səbəb olacaqmı? Bu suala dəqiq və birmənalı cavab vermək, təbii ki, asan deyil. Çünki bu iki nəhəng güc mərkəzinin strateji öncəliyi öz milli və qlobal maraqlarının təmin olunmasıdır. Bu isə proseslərin gah siyasi qarşıdurma və sərt iqtisadi mübarizə, gah da konstruktiv rəqabət müstəvisində davam edəcəyini deməyə əsas verir...

Məlumdur ki, Donald Trampın prezidentliyi dövründə Çinə qarşı həyata keçirilən aqressiv iqtisadi və diplomatiya siyasəti münasibətlərdə gərginliyin artmasına səbəb olmuşdu. D.Tramp ABŞ-ın Asiya-Sakit okean regionunda əsas ağırlıq mərkəzinə çevrilməsi və Avrasiyada geoiqtisadi təsir imkanlarını artırmaq üçün Çini məhdudlaşdırmaq məqsədilə “ticarət müharibəsi”nə start vermişdi. Bu isə öz növbəsində qlobal geoiqtisadi proseslərə ciddi neqativ təsir göstərirdi.

Hər iki tərəf rasional davranmaq, bir-birinin maraqlarını nəzərə almaq məcburiyyətindədir

Hazırkı mərhələdə isə tərəflərin ortaq platformada geoiqtisadi müzakirə aparmaq təşəbbüsləri müşahidə edilir. Bu, əslində, mövcud reallıqlar fonunda həm ABŞ-ın, həm də Çinin rasional və praqmatik davranmaq məcburiyyəti ilə qarşı-qarşıya olmasından irəli gəlir. Prezident Cozef Baydenin “G7” Sammitində irəli sürdüyü “Daha yaxşı dünyanı bərpa et” təşəbbüsünün nə qədər anti-Çin siyasəti elementlərini özündə ehtiva etdiyi deyilsə də, burada müştərək fayda əsasında əməkdaşlıq çağırışları da var. Doğrudur, bu konsepsiya da geoiqtisadi mübarizə strategiyası kimi səciyyələndirilə bilər, amma proseslərin təzyiq vasitələrindən istifadə etməklə deyil, geoiqtisadi rəqabət müstəvisində aparılmasını özündə ehtiva edir. Əsas diqqət isə beynəlxalq logistika sahəsində rəqabətə verilir.

Birləşmiş Ştatlar Çinin “Bir kəmər, Bir yol” layihəsinin təsir dairəsinin genişlənməsini, bu ölkənin Avropa bazarlarında üstün mövqeyə yüksəlməsini nəzərə alacağı anonsunu verir. Digər tərəfdən, hazırda Çinin yalnız Şərqi və Mərkəzi Asiyada, Yaxın və Orta Şərqdə deyil, bütün dünyada cərəyan edən geoiqtisadi proseslərə təsir gücünə malik dövlətə çevrilməsi ABŞ-ın Çinə münasibətdə yeni geostrateji konsepsiya ilə çıxış etməsini zəruri edir. Pekin də öz növbəsində ABŞ-ın geoiqtisadi təsir imkanlarının artmasını nəzərə alır, rasional və praqmatik davranmağın zəruriliyini bəyan edir. Yeni təmasların qlobal geoiqtisadi rəqabətə necə təsir edəcəyini isə zaman göstərəcək...

Nurlan QƏLƏNDƏRLİ

Paylaş:

Baxılıb: 870 dəfə