Kosmosda iki qara dəliyin nəhəng birləşməsi qeydə alınıb
14.07.2025 [15:40]
Lazer İnterferometr Qravitasiya-Dalğa Rəsədxanası (LIGO) layihəsində iştirak edən beynəlxalq alimlər qrupu Yerdən 10 milyard işıq ili uzaqlıqda, kosmosda iki qara dəliyin indiyə qədər ən böyük birləşməsini qeydə alıb. AZƏRTAC xəbər verir ki, bu barədə Britaniyanın “The Guardian” qəzeti alimlərə istinadla məlumat yayıb.
Kardiff Universitetinin Qravitasiya Tədqiqatları İnstitutunun rəhbəri və layihənin iştirakçısı Mark Hannam qəzetə müsahibəsində bildirib: “Bunlar Kainatda müşahidə edə biləcəyimiz ən güclü, lakin siqnallar Yerə çatdıqda, alimlərin ölçə biləcəyi ən zəif hadisələrdir”.
Birləşmə prosesi ultra həssas qravitasiya dalğası detektorları sayəsində aşkar edilib. Hannamın fikrincə, hər iki qara dəliyin kütlələri etibarlı şəkildə qeydə alına bilənlər arasında ən ağırı idi: onlardan birincisi Günəşdən 103 dəfə, ikincisi isə 137 dəfə ağırdır. Eyni zamanda, hər iki dəlik bir-birinin ətrafında uzun müddət Yerin Günəş ətrafında fırlanmasından 400 min dəfə daha sürətlə hərəkət edib. Bu, nəzəri olaraq, belə kosmik obyektlər üçün maksimum sürət həddidir.
Alimlər belə böyük kütləni və digər anomal parametrləri onunla izah edirlər ki, bu kosmik cisimlər həm də daha kiçik qara dəliklərin birləşməsinin nəticəsidir.
Mark Hannam bildirib ki, alimlər gələcəkdə onların aşkarlanması üçün elmi-texniki bazanın inkişafına arxalanaraq daha böyük qara dəliklərin birləşməsini gözləyirlər. 1990-cı illərə qədər qara dəlikləri yalnız elektromaqnit şüalanma parametrlərini qeyd etməklə müşahidə etmək mümkün idi, sonra qravitasiya dalğalarının qeydə alınması üçün yeni texnologiya alimlərin imkanlarını xeyli genişləndirdi. Yaxın 10-15 il ərzində dünya rəsədxanalarında yeni avadanlıqların tətbiqi gözləmədiyimiz sürprizlər verə bilər.
LIGO layihəsinin həyata keçirilməsinə 1992-ci ildə başlanılıb, Beynəlxalq Rəsədxana Birliyi ABŞ, Böyük Britaniya, Rusiya, Almaniya, Kanada, İsrail, Çin, Hindistan və Braziliya da daxil olmaqla 20-dən çox ölkədən 40-a yaxın tədqiqat institutunu və 1,5 min alimi birləşdirir. Layihənin əsas məqsədi kosmik mənşəli qravitasiya dalğalarının eksperimental aşkarlanmasıdır.
Xəbər lenti
Hamısına bax
Siyasət
11 Noyabr 23:04
Dünya
11 Noyabr 22:02
Siyasət
11 Noyabr 21:18
Dünya
11 Noyabr 20:36
Dünya
11 Noyabr 19:21
Hərbi
11 Noyabr 18:24
Gündəm
11 Noyabr 17:13
Dünya
11 Noyabr 17:13
Sosial
11 Noyabr 17:11
Dünya
11 Noyabr 16:41
Dünya
11 Noyabr 15:27
Dünya
11 Noyabr 14:39
Dünya
11 Noyabr 13:17
İdman
11 Noyabr 12:31
Dünya
11 Noyabr 11:25
Hadisə
11 Noyabr 10:59
İdman
11 Noyabr 10:21
Hadisə
11 Noyabr 09:42
İdman
11 Noyabr 09:17
Dünya
11 Noyabr 08:55
Hadisə
10 Noyabr 23:20
Hadisə
10 Noyabr 22:19
COP29
10 Noyabr 21:32
Dünya
10 Noyabr 20:21
Hadisə
10 Noyabr 19:40
Sosial
10 Noyabr 18:37
Analitik
10 Noyabr 18:11
Dünya
10 Noyabr 17:45
Xəbər lenti
10 Noyabr 16:39
İqtisadiyyat
10 Noyabr 15:28
Dünya
10 Noyabr 14:41
Maraqlı
10 Noyabr 13:24
Dünya
10 Noyabr 12:30
Dünya
10 Noyabr 11:18
Siyasət
10 Noyabr 10:44
Formula 1
10 Noyabr 10:25
Hadisə
10 Noyabr 09:58
Dünya
10 Noyabr 09:32
Sosial
10 Noyabr 08:19
Diaspor
09 Noyabr 23:21
İdman
09 Noyabr 22:19
Siyasət
09 Noyabr 21:31
Siyasət
09 Noyabr 20:31
Gündəm
09 Noyabr 18:56
İqtisadiyyat
09 Noyabr 18:41
Xəbər lenti
09 Noyabr 18:14
YAP xəbərləri
09 Noyabr 17:56
Siyasət
09 Noyabr 17:20
Sosial
09 Noyabr 16:32
YAP xəbərləri
09 Noyabr 15:58
Dünya
09 Noyabr 15:18
YAP xəbərləri
09 Noyabr 14:58
Xəbər lenti
09 Noyabr 14:52
Siyasət
09 Noyabr 13:25
Gündəm
09 Noyabr 13:22
YAP xəbərləri
09 Noyabr 12:48
YAP xəbərləri
09 Noyabr 11:55
YAP xəbərləri
09 Noyabr 11:37
İdman
09 Noyabr 11:14
Gündəm
09 Noyabr 10:35
Siyasət
09 Noyabr 10:13
Siyasət
09 Noyabr 10:12
Gündəm
09 Noyabr 09:56
MEDİA
09 Noyabr 09:29
Sosial
08 Noyabr 23:19
Sosial
08 Noyabr 22:54
Hərbi
08 Noyabr 22:16
İqtisadiyyat
08 Noyabr 21:31
Siyasət
08 Noyabr 20:55
Dünya
08 Noyabr 20:32
