Dövlətimiz öz maraqlarını rəhbər tutmalıdır

Bakı:

19°C

68%

2m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / İqtisadiyyat / Dövlətimiz öz maraqlarını rəhbər tutmalıdır

Dövlətimiz öz maraqlarını rəhbər tutmalıdır

20.10.2009 [02:36]

Oktyabrın 16-da Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə keçirilmiş Nazirlər Kabinetinin 2009-cu ilin 9 ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına dair geniş iclasında bir çox sahələrdə əldə edilən mühüm nəticə və göstəricilərə dair fikirlər səsləndirilib. Müşavirə çərçivəsində, eyni zamanda, bir sıra istiqamətlər və onların perspektivinə dair məsələlərə də toxunulub. Bunlardan biri də enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi istiqamətində transmilli aktor və faktor kimi çıxış edən Azərbaycanın enerji ehtiyatlarının dünya bazarlarına ixrac edilməsi məsələsidir. Müşavirə zamanı Prezident İlham Əliyev qeyd edib ki, Azərbaycan bu gün Avropa İttifaqı (Aİ) bazarına qaz ixrac etməyə hazırdır. Prezident xüsusi şəkildə vurğulayıb ki, bizim potensial tərəfdaşlarımız arasında Yunanıstan, Bolqarıstan, İtaliya, Rumıniya, Macarıstan, Avstriya, Almaniya, İsveçrə kimi ölkələr vardır: “...Bu ölkələr Azərbaycan qazını dünya qiymətinə almaq istəyirlər. Biz də bunu dünya qiymətinə satmaq istəyirik. Bu, ikitərəfli mənfəət gətirən bir layihədir”.
Amma iki ilə yaxındır ki, Azərbaycanın bu imkanlardan məhrum olduğunu və bunun əsasında Azərbaycanla Türkiyə arasındakı həll edilməmiş tranzit məsələlərinin durduğunu vurğulayan dövlət başçısı deyib ki, Azərbaycan uzun illərdir Türkiyəyə qazı dünya qiymətinin üçdə bir hissəsinə, 30 faizinə satır: “Hansı ölkə öz təbii resurslarını, xüsusilə, indiki şəraitdə dünya qiymətinin 30 faizinə satır və bundan razı ola bilər?”
Prezident İlham Əliyev Azərbaycan qazının müxtəlif istiqamətlərdə ixrac edilməsi imkanları və perspektivinə də toxunaraq qeyd edib ki, Azərbaycan qazının keçəcəyi Türkiyə tranzit üçün elə şərtlər tələb edir ki, onu qəbul etmək mümkün deyil: “...İki gün bundan əvvəl Rusiya ilə Azərbaycan arasında, “Qazprom”la Neft Şirkəti arasında qaz alqı-satqısı ilə əlaqədar kontrakt imzalanmışdır və gələn ildən başlayaraq Azərbaycan qazı Rusiya bazarına ixrac ediləcəkdir... İran bazarı da böyük bazardır. İran bu gün Türkmənistandan qaz alır. Niyə Azərbaycandan almasın?”
Məsələyə münasibət bildirən Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) Siyasi Şurasının üzvi, millət vəkili Aydın Mirzəzadənin fikrincə, bu gün Azərbaycan tranzit və ixracatçı ölkə kimi dünya bazarlarında başlıca etibarlı strateji tərəfdaşlardan biridir: “Azərbaycan NABUCCO layihəsinin reallaşdırılması istiqamətində də xüsusi diqqət göstərilən əsas oyunçulardan biridir”.
Azərbaycan qazının Türkiyəyə dünya qiymətinin 30 faizinə satılması məsələsinə toxunan millət vəkili hesab edir ki, faktiki olaraq hazırda dünya qiymətlərinə müvafiq olaraq qazın hər min kubmetrinin təxminən 400 ABŞ dollarına satılması Azərbaycanın bu prosesdən milyard dollarla vəsait itirməsinə dəlalət edir: “Azərbaycanın valyuta ehtiyatları 19 milyard manatdır. Belə çıxır ki, biz hər il valyuta fondumuzun 10-20 faiz həcmində gəlirlərini itiririk. Buna heç bir ölkə razı ola bilməz”.
Məhz bu kimi olayların beynəlxalq arenada mütəmadi olaraq cərəyan etdiyini vurğulayan A.Mirzəzadə bildirib ki, Türkmənistanla Rusiya arasında da ixrac ediləcək qazın qiyməti məsələsi ətrafında kəskin müzakirələr aparılır: “Əlbəttə, həm Türkmənistan, həm də Rusiya bu məsələdə özlərinin milli maraqlarını üstün tutur. Bu isə deməyə əsas verir ki, Azərbaycanın bu məsələ ətrafında tutduğu mövqe tamamilə doğrudur”.
Politoloq Rasim Musabəyovun da bu məsələ ətrafında cərəyan edən proseslərə yanaşması olduqca maraqlı və qanunauyğundur: “Həm Azərbaycan qazının qiyməti, həm qazın nəqli ilə bağlı tarif məsələsində, həm də Türkiyə-Ermənistan münasibətlərinin qurulması istiqamətində cərəyan edən proseslərin fonunda bəlli oldu ki, Türkiyə Azərbaycanla aralarındakı qardaşlıq münasibətlərini kənara ataraq ilk növbədə özünün milli maraqlarını təmin etməyə çalışır. Məhz bu halda enerji məsələsi ətrafında ortaya çıxan problemlər razılaşdırılmış şəkildə həll edilmirsə, bu zaman, təbii ki, Azərbaycan öz maraqlarını rəhbər tutmalıdır”.
Bu vaxtadək Azərbaycanın Türkiyəyə bu proseslərin fonunda 1,5 milyard dollaradək bağışladığını qeyd edən politoloq deyib ki, əgər Türkiyə geri qalmış, kasıb bir ölkə olsa idi, onda anlamaq olardı ki, Azərbaycanın Türkiyəyə bu istiqamətdə yardım etməsi təbiidir: “Türkiyədə adambaşına düşən gəlir Azərbaycandakından iki dəfə çoxdur. Belə olan halda Türkiyənin Azərbaycanın qaz resurslarının ixrac edilməsi prosesini özü üçün qazanc mənbəyinə çevirməsi ədalətsizlikdir”.
Məhz bu kimi proseslərin beynəlxalq münasibətlər sistemində mütəmadi olaraq müşahidə edildiyini vurğulayan politoloq deyib: “Rusiya-Belarus münasibətləri də yaxınlığı və sıxlığı ilə seçilir. Onların arasında yaranan problemlər zamanı da hər iki dövlət ilk növbədə öz maraqlarını əsas götürür. Biz də öncə öz maraqlarımıza əsaslanmalıyıq”.
Rasim Musabəyov hesab edir ki, Azərbaycan diversifikasiya edilmiş enerji siyasətinə üstünlük verilməsi istiqamətində mütəmadi olaraq atdığı addımları davam etdirməlidir: “Bu, həm qiymət, həm də digər parametrlər baxımından Azərbaycan üçün olduqca səmərəli və sərfəlidir”.
Politoloq hesab edir ki, Azərbaycan qazının Avropaya ixracı istiqamətində Türkiyə variantından istifadə mümkün olmazsa, bu zaman Gürcüstanın Kulevi, Supsa və digər limanlarında qaz emalı zavodları tikərək qaz ehtiyatlarını maye şəkildə Avropaya ixrac etmək olar.
Politolq Elşad Mirbəşir isə qeyd edib ki, Türkiyəyə satılan qazın qiyməti dünya bazarlarındakı mövcud qiymətlərlə heç bir şəkildə uzlaşmır. ölkəmizin enerji ehtiyatlarının ixracı istiqamətində olduqca sərfəli alternativlərə malik olduğunu deyən politoloqun fikrincə, Azərbaycanın enerji ehtiyatlarının nəqlinin diversifikasiya edilməsi siyasəti bu məsələ ətrafında meydana çıxan bir çox suallara tutarlı cavabdır: “Azərbaycan 2010-cu ildən etibarən sərfəli qiymətlərlə Rusiyaya qaz ixrac edəcək. ölkəmiz NABUCCO layihəsi çərçivəsində də mühüm strateji tərəfdaşlardan biri kimi qiymətləndirilir. Avropada arzu edilir ki, 28-31 milyard kubmetr ötürücülük gücünə malik olan NABUCCO-da 4-5 milyard kubmetr qaz ehtiyacı Azərbaycan qazı hesabına təmin edilsin. Qısacası, bu proses ətrafında atılan bütün addımlar Azərbaycanın milli maraqlarına cavab verir”.
Nurlan QƏLƏNDƏROV

Paylaş:

Baxılıb: 1362 dəfə