Xəyal və gerçəklik arasında...

Bakı:

14°C

88%

3m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Maraqlı / Xəyal və gerçəklik arasında...

Xəyal və gerçəklik arasında...

02.02.2024 [11:32]

Günel ABBAS

Yuxular və onun haqqında fərziyyələr tarix boyu böyük maraq mövzusu olub. Yuxu zamanı yaşanan qəribə və bəzən də qorxunc təcrübələr elm adamları, filosoflar, rəssamlar tərəfindən tədqiq və şərh edilib. Yuxuların mənaları, simvolları və səbəbləri haqqında çoxlu nəzəriyyələr və fikirlər irəli sürülüb. Ancaq yuxuların tam anlamı hələ də tam başa düşülməyib.

Yuxu zamanı bədənimizin bir çox funksiyası dəyişir. Bununla belə, beynimiz hələ də işləməyə davam edir. Bu o deməkdir ki, yuxular həm də bizim şüuraltımızda olan obrazların məhsuludur. Niyə yuxu gördüyümüzlə bağlı çoxlu müxtəlif elmi araşdırmalar olsa da, hələ ki, sübut olunmuş bir fakt yoxdur.

Ziqmund Freyd və Karl Yunq kimi elm adamları yuxular haqqında ilk nəzəriyyə irəli sürənlər arasında idi. Freydə görə yuxularımız oyaq olduğumuz zaman beynimizdə dolanan fikirlərin əksidir. Yəni real həyatda olan istək və arzularımız yuxularımızda gördüyümüzə işarədir. Karl Yunq inanır ki, yuxularımız oyaq olduğumuz zamankı düşüncələrimizlə eynidir. Hazırda yuxuların fərqli funksiyaları olduğu barədə müxtəlif fikirlər var. Alimlər yuxuların səbəblərini nevroloji baxımdan araşdırıblar. Bu analizə görə, Allan Hobson və Robert Karley yuxularımızın səbəbinin beynimizdəki ani elektrikdən ibarət olduğu qənaətinə gəliblər. Bu elektrik sayəsində beynimizdə bir-birinin ardınca görüntülər meydana gəlir.

Yuxuların keçmişi və bu günü

Yuxular bəzən insanın psixologiyasına dərindən təsir edən görüntülər kimi görünür. Yuxular haqqında bəzi məlumatlar eramızdan əvvəl 3100-cü ilə aid Şumer lövhələrində tapılıb. Yəni insanlar indiki kimi 5 min il əvvəl də müxtəlif araşdırmalar aparır, yuxular haqqında düşünürdülər. Təbii ki, bu fikirlər təkcə elmlə əlaqələndirilə bilən fikirlər deyildi. İstər assuriyalılarda, istərsə də Misir sivilizasiyasında yuxuları Allah, Şeytan və s. kimi dini terminlərlə əlaqələndirilirdi.

Yuxular haqqında məqalə yazan Freyd yuxuların insanın basdırılmış duyğularının əksi olduğunu irəli sürdü. Bu araşdırmaya indi baxdığımızda yarımçıq görünsə də, o dövrdə çox maarifləndirici bir araşdırma kimi ortaya çıxdı. Çünki o, yuxuları o dövrdə dini faktlarla deyil, birbaşa beynin özü ilə əlaqələndirməyə çalışan ilk mütəfəkkirlərdəndir.

Şüurlu yuxu

Yuxuları da digər sahələr və elmlər kimi müxtəlif qruplara bölmək olar. Ən maraqlılarından biri də “şüurlu yuxu” adlandırdığımız yuxu formasıdır. Bu tip yuxularda fərd yuxu gördüyünün fərqindədir və yuxunu istədiyi kimi istiqamətləndirə bilər. Bu vəziyyətdə bədən yuxu vəziyyətindədir, lakin beynin tam yuxuya getmədiyi başa düşülür.

Gerçək yuxular

Bəzi insanların gördükləri yuxular bir müddət sonra reallaşır. Bu yuxulara gerçək yuxular deyilir. Həmin yuxuların təfsiri də çox vacibdir.

Sadə yuxular

Bəzi insanlar gün ərzində yaşadıqları bütün hadisələrdən təsirləndikləri üçün yuxu görürlər. Gün ərzində müxtəlif işlərlə məşğul olan insanlar, maraqlandıqları və ya yaşadıqları mövzuları yuxuda görürlər. Bu yuxular sadə yuxulardan olduğundan onları şərh etmək lazım deyil.

Gözəl yuxular

Yuxuda uçmaq, qaçmaq, əylənmək və ya üzmək gözəl yuxulardan hesab edilir. Bu cür yuxular səhərlər, bədənin rahat və sağlam olduğu vaxtlarda görülür.

Təkrarlanan yuxular

Bəzi insanlar zaman-zaman eyni yuxular görürlər. Bu tip yuxular ümumiyyətlə müsbət hadisələrdir və insanı xoşbəxt etdiyi üçün görülür.

Yuxu içində yuxugörmə

Bu tip yuxuların təfsiri vacibdir. Çünki yuxu içində yuxu görən insanların röyaları ilə bağlı edilən şərhlər çox vaxt gerçəkləşə bilər.

Kabuslar

İnsanlar bəzən onları qorxudan yuxular görürlər. Bu, yaşanılan qorxularla əlaqəli bir vəziyyətdir.

Araşdırmalar nəticəsində məlum olub ki, travma keçirmiş insanlar adi insanlardan daha çox yuxu görürlər. Bunun bir çox müxtəlif səbəblərini müzakirə etmək olar. Mütəxəssislər ümumiyyətlə beynimizin travmaya cavab verdiyini düşünürlər. Bu həm də beynin öz-özünə məşq etməsi deməkdir. Pis hadisələr yaşayan fərdlər pis yuxular görür və beləliklə özünü müdafiə üsulları inkişaf etdirir.

Paylaş:

Baxılıb: 535 dəfə