Amerikanın simvolu

Bakı:

11°C

93%

0m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Maraqlı / Amerikanın simvolu

Amerikanın simvolu

06.07.2023 [11:19]

Dollar necə yarandı?

G.QABİLQIZI

Dollar Amerikanın bir növ simvoluna çevrilən milli valyutasıdır. Amerikanın müstəqilliyini və gücünü göstərir. ABŞ dolları dünyanın ən vacib ehtiyat valyutalarından biridir və ümumilikdə ümumi dünya ticarətinin təxminən 70-80%-nin Amerika valyutası ilə hesablandığı qəbul edilir. 1785-ci il 6 iyulda ABŞ Konqresi milli valyutanı dollar ($) adlandırmağı qərara aldı. Bu gün isə Amerika dolları dünyanın, demək olar ki, bütün ölkələrində beynəlxalq valyuta kimi dövriyyədədir.

Bu gün qızıl və neft kimi bir çox əmtəə ABŞ dolları üzərindən satılır. Bəs dollar nə zaman yaranıb və belə güclü valyutaya çevrilməyi necə bacarıb?

Dolların yaranma tarixi 1500-cü illərə təsadüf edir. Onun mənşəyi Çexiyaya qədər gedib çıxır. Eyni vaxtda Avropada gümüş pullar da dövriyyədə idi. Gümüş pulun kəşfi ilə Almaniya, Avstriya və Çexiya kimi ölkələr valyutalarını qızıldan gümüş sikkəyə keçirməyə başladı. Gümüş sikkələrə “taler” adı verildi. Hollandiyalılar bunu “daaler”, slovenlər “tolar”, Eritreyalılar “tallero”, ingilislər “dollar” adlandırmağa başladılar.

Dollar necə valyutaya çevrildi?

Amerika qitəsində pul ilk məskunlaşanlar sayəsində ortaya çıxdı. İnsanlar İspaniya, Böyük Britaniya, Hollandiya, Fransa, Almaniya, İsveç və s. ölkələrə özləri ilə birlikdə milli valyuta, adətən qızıl və ya gümüş sikkələr gətirirdilər. 1652-ci ildə Amerikada ilk dəfə Massachusetts koloniyasında ingilis qanununa baxmayaraq, pul vermək hüququ yalnız monarxa məxsus olduğu halda bir neçə növ gümüş sikkələr vurmağa başladılar. Massachusettsdə 30 il ərzində buraxılmış bütün sikkələr İngiltərədə monarx olmadığı zaman 1652-ci ilə aid edilmişdi. Artıq 1690-da ilk sözdə kağız pullar qızıl ekvivalentlərinə bağlandı. Buna baxmayaraq, 1750-ci ilə qədər adi metal dövriyyəyə qayıtdı. Ancaq bu da çox çəkmədi.

XIX əsrin birinci yarısına qədər ABŞ-da əsas iqtisadi bölgələr artıq aydın şəkildə müəyyən edildi. Bu, onlara uzun müddət dinc yanaşı yaşamağa imkan verdi. Lakin tədricən köləliyə birmənalı münasibət bəslənərək ciddi iqtisadi və siyasi ziddiyyətlər yarandı. Bu, ölkənin parçalanmasına və hər iki tərəfdən çox böyük vəsait tələb edən vətəndaş müharibəsinin başlanmasına səbəb oldu. 17 iyul 1861-ci ildə ABŞ Konqresi, Xəzinədarlığı o dövrdə çox böyük bir məbləğə - 60 milyon dollara yeni əskinaslar buraxmağa məcbur edən bir akt qəbul etdi. Veksellərin 5, 10 və 20 dollar nominasiyalarında təyin olunduğunu nəzərə alsaq, bu pul kütləsinin nə qədər böyük olduğunu təsəvvür etmək belə çətindir. 1866-cı ildən bəri ABŞ dövləti qiymətli kağızları ilə təmin edildi və kağız pulların əsas növünə çevrildi.

O vaxta qədər bank əmanətlərinin 75%-i milli bankların əlində idi və dövlət əskinasları dövriyyədən çıxdıqca milli valyuta sabitləşdi.

1652-ci ildən bəri, əsrlər boyu dollarlar (həm pul, həm də əskinas) dəfələrlə ölçülərini, dizaynlarını, materiallarını və rənglərini dəyişdi. Əskinasların tipik dizaynı isə 1928-ci ildə təsdiqləndi. Belə ki, ön tərəfdə ABŞ-ın görkəmli dövlət xadimi, tərs tərəfində (tərsində) - ölkənin tarixindən və monumental rəmzlərindən olan mənzərələr var. Qanuna görə, canlı insanın portretini pula qoymaq olmaz, çünki onun şəxsiyyəti və vətəndaş töhfəsi hələ çox qiymətləndirilə bilər.

Dollar işarəsinin necə yaranması ilə bağlı bir neçə versiya səsləndirilir. Bunlardan ən populyarı “S” hərfi üzərində “U” hərfini üstələməklə “ABŞ” - Amerika Birləşmiş Ştatları abreviaturasından yarandığı deyilsə də, bu versiyanın sənədli sübutu hələ tapılmayıb.

Paylaş:

Baxılıb: 632 dəfə