Odlar Yurdunun Od Çərşənbəsi

Bakı:

16°C

82%

2m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Sosial / Odlar Yurdunun Od Çərşənbəsi

Odlar Yurdunun Od Çərşənbəsi

04.03.2014 [09:35]

Yurdumuza Bahar gəlir-xalqımız Novruz bayramını qeyd etməyə hazırlaşır
Bu il Azərbaycan ərazisində baharın gəlişi martın 20-də, Bakı vaxtı ilə təxminən saat 20:57 radələrində baş verəcək. AMEA N.Tusi adına Şamaxı Astrofizika Rəsədxanasının direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Əyyub Quliyev əməkdaşımızla söhbətində deyib ki, həmin gün Günəş səmanın cənub yarımkürəsindən şimal yarımkürəsinə keçid edəcək. Həmin an Günəş Yerin hərəkət müstəvisi ilə Yerin ekvator müstəvisinin kəsişdiyi nöqtədə olacaq. Bu nöqtəyə astronomiyada “yaz bərabərliyi nöqtəsi” deyilir. Günəş həmin nöqtədə olanda gecə və gündüz bərabərliyi qeydə alınacaq və şimal yarımkürəsində astronomik bahar başlayacaq.
Odur ki, ötən həftədən başlayaraq baharın müjdəçisi olan Novruz çərşənbələri qeyd edilir. Beləliklə, fevralın 25-də ölkəmizdə, eləcə də, bütün Türk dünyasında ilk çərşənbə-Su Çərşənbəsi qeyd edildi. Bu gün isə Novruz çərşənbələrindən ikincisi - Od Çərşənbəsidir.
Hər bir xalqın tarixində müxtəlif bayramlar, el şənlikləri olub. Onlardan bəziləri xalqa yad müəyyən bir ideologiya ilə bağlı olduğundan zaman keçdikcə unudulub, yaddaşlardan silinib. Yalnız o bayramlar əsrlərin sınağından keçib ki, onların əsasında humanist milli və bəşəri ideyalar dayanıb.
Yüzillərdən bəri yol gələn, çoxlu müqavimətlərə, dəyişmələrə məruz qalan Novruz bayramı da ötən müddətdə türk ruhunun özünəməxsusluğunu qoruyub saxlaya bilib. Novruzda qədimliyimizin bütün çalarları var. Məhz bu səbəbdəndir ki, tariximizin ən çətin məqamlarında belə bu bayram ürəklərdə yaşanıb. Folklorşünaslar yazır ki, çox qədim zamanlardan başlayaraq dünya xalqlarının bir çoxu yazın gəlməsini, təbiətin oyanmasını, əkin işlərinin başlanmasını bahar bayramı kimi qeyd ediblər. Bu münasibətlə şənliklər keçirilib, onu yeni ilin başlanğıcı kimi qarşılayıblar. Qədim türk tayfaları isə Novruz bayramını hər il martın 21-də qeyd ediblər. Bu isə yaz gecə-gündüz bərabərliyinə təsadüf edib.
Əslində, ulu babalarımızdan bu günümüzədək gəlib çatan Novruz inanclarının əsasında İnsana, Təbiətə həyat verən dörd ünsür-Su, Od, Yel (hava) və Torpaq dayanır. Odur ki, əcdadlarımız Novruz şənliklərini təzə ilin başlanmasına, yəni martın 21-nə dörd həftə qalmışdan keçirməyə başlayıblar. İlin Novruzdan əvvəlki dörd axır çərşənbəsi müqəddəs sayılıb və həmin ayın hər çərşənbəsi təbiətin bir ünsürü ilə əlaqələndirilib. Beləliklə, Su Çərşənbəsi, Od Çərşənbəsi, Yel Çərşənbəsi və Torpaq Çərşənbəsi meydana gəlib. İlaxır çərşənbələrinin ikincisi- Od Çərşənbəsidir. Buna xalq arasında “İkinci çərşənbə” və ya “Üsgü çərşənbə” də deyilir. Od Çərşənbəsi qədimdə xalqımızın Günəşə, odu saxlayıb, qorumağın vacibliyinə inamı ilə bağlıdır. Od Çərşənbəsində odu təmizlik, sağlamlıq və gözəllik rəmzi kimi qeyd ediblər. Əski türk inanclarına görə, odu insanlar ilk olaraq ağac gövdəsinin dibindən əldə ediblər. Hələ qədimdən xalqımızın Günəşə, oda böyük inamı olub. Bu səbəbdən də odu qoruyub saxlamaq bir növ adətə çevrilib. Əcdadlarımız odu, bir qayda olaraq, ağacın koğuşunda qoruyarlarmış. Qədimlərdə ocağın, odun əldə edilməsi ilə ailənin təməlinin qoyulmasına, insanların ev tikməyi öyrənməsinə inamı böyük olub. Folklorşünasların qənaətinə görə, atəşpərəstlər də “Müqəddəs od”u insanlara ağacların verdiyinə inanarmışlar. Ulu babalarımız bunun şərəfinə şənliklər də keçirərmişlər.
İnanclara görə, Od Çərşənbəsi günü, gün doğanda dünyaya gələn uşaq göyçək, pəhləvan olar. Oda sevgi, inam insanlarda o qədər güclü olub ki, hələ qədim dövrlərdən ona and içiblər. Alqış və qarğışlarda belə, odu köməyə çağırıblar. Məsələn, “Od haqqı”, “Oda düşəsən,” “Ocağın odlu olsun”, “Ocağın qazan görməsin” və s. Ümumiyyətlə, bütün çərşənbələrdə od aparıcı motivdir. Bu, od amilinin Novruzun mahiyyətində durmasına ən gözəl sübutdur.
El arasında “Külək oyadan çərşənbə”, “Küləkli çərşənbə” kimi tanınan İlaxır çərşənbələrinin üçüncüsü-Yel Çərşənbəsi martın 11-də, sonuncu çərşənbə-Torpaq Çərşənbəsi isə martın 18-də qeyd olunacaq.
Çərşənbələriniz, eləcə də, qarşıdan gələn Novruz bayramınız mübarək! Qoy bu bayram ölkəmizə bolluq, firavanlıq, sülh və əmin-amanlıq gətirsin...
Səlim Loğmanoğlu

Paylaş:

Baxılıb: 1155 dəfə