Yaddaş zəifləməsinin erkən göstəricisi...
26.08.2025 [08:57]
PNAS jurnalında dərc olunan tədqiqat göz hərəkətlərinin yaddaş və idrak funksiyalarının incə dəyişikliklərini aşkar etməkdə mühüm göstərici ola biləcəyini ortaya qoyur. Kanada və Vest-Hind adalarından olan tədqiqat qrupu göstərib ki, təbii baxış davranışındakı nümunələr idrak qabiliyyətinin zəifləməsi, vizual kəşfiyyatın azalması və yaddaş pozulmaları ilə sıx bağlıdır. Göz hərəkətləri uzun müddətdir yaddaşın kodlaşdırma və axtarış mexanizmləri ilə əlaqələndirilir.
Araşdırma nəticələrinə görə, baxış davranışındakı dəyişikliklər yaşlanma və ya patoloji proseslərlə müşayiət olunan yaddaş zəifləməsinin həssas markerləri kimi çıxış edə bilər.
Tədqiqatda gənc yetkinlər, sağlam yaşlı yetkinlər, idrak zəifləməsi riski altında olan şəxslər, yüngül idrak pozğunluğu (MCI) diaqnozu qoyulanlar və amneziya xəstələri iştirak ediblər. Göz hərəkətləri “Eyelink II” cihazı vasitəsilə qeydə alınıb. Birinci eksperimentdə iştirakçılar müxtəlif kateqoriyalara aid 120 şəkilə baxıblar. Analiz göstərib ki, “idiosinkratik baxış oxşarlığı” yaddaş funksiyasına görə sıralanan qruplarda yüksəlib: ən aşağı oxşarlıq gənc yetkinlərdə, ən yüksək isə amneziya diaqnozu qoyulanlarda qeydə alınıb. Bu nəticə yaddaş zəiflədikcə baxışların daha təkrarlanan və məhdud nümunələrə çevrildiyini göstərir. İkinci eksperiment isə eyni şəkillərin təkrar təqdimatına əsaslanıb. Nəticələr təkrar baxış oxşarlığının da yaddaş funksiyası zəiflədikcə artdığını ortaya qoyub.
Sağlam gənclər hər bir vizual stimulu yeni xüsusiyyətləri ilə kodlaşdıraraq yaddaşda zəngin təsvirlər yaradır. Yaddaş zəifliyi və ya hipokampal/medial alın zədələnməsi olan şəxslər isə hər təqdimatda eyni vizual xüsusiyyətlərə baxmağa meyllidirlər. Fiksasiya dispersiyasının azalması yaddaş pozuntusu olan qruplarda vizual kəşfiyyatın zəifləmiş olduğunu göstərir.
Tədqiqatçılar vurğulayırlar ki, hətta açıq tapşırıq verilmədiyi hallarda belə, göz hərəkəti nümunələri qruplar arasında sistematik fərqlər göstərir. Bu da idrak və yaddaş zəifləməsini erkən mərhələdə aşkar etmək üçün perspektivli diaqnostik vasitə ola bilər. Nəticə etibarilə, təbii baxış nümunələri koqnitiv tənəzzülün həssas biomarkeri kimi çıxış edə və klinik praktikada yaddaş funksiyasının izlənməsi üçün yeni imkanlar aça bilər.
Xəbər lenti
Hamısına bax
Dünya
12 Sentyabr 23:39
İdman
12 Sentyabr 23:12
İqtisadiyyat
12 Sentyabr 22:57
Sosial
12 Sentyabr 22:26
Sosial
12 Sentyabr 21:45
Dünya
12 Sentyabr 21:30
Dünya
12 Sentyabr 21:19
İdman
12 Sentyabr 20:42
Dünya
12 Sentyabr 20:14
Hadisə
12 Sentyabr 19:56
İqtisadiyyat
12 Sentyabr 19:25
Dünya
12 Sentyabr 18:23
COP29
12 Sentyabr 17:20
Sosial
12 Sentyabr 16:59
Sosial
12 Sentyabr 16:40
Mədəniyyət
12 Sentyabr 16:29
Sosial
12 Sentyabr 15:29
İqtisadiyyat
12 Sentyabr 13:28
YAP xəbərləri
12 Sentyabr 12:58
Dünya
12 Sentyabr 12:28
Gündəm
12 Sentyabr 12:27
Dünya
12 Sentyabr 12:27
Sosial
12 Sentyabr 12:23
Hadisə
12 Sentyabr 12:22
İqtisadiyyat
12 Sentyabr 12:21
İqtisadiyyat
12 Sentyabr 12:20
İqtisadiyyat
12 Sentyabr 12:15
Elm
12 Sentyabr 12:15
Elm
12 Sentyabr 12:11
Mədəniyyət
12 Sentyabr 11:58
İqtisadiyyat
12 Sentyabr 11:46
Siyasət
12 Sentyabr 11:36
İqtisadiyyat
12 Sentyabr 11:21
İqtisadiyyat
12 Sentyabr 11:15
Sosial
12 Sentyabr 11:07
Analitik
12 Sentyabr 10:58
Siyasət
12 Sentyabr 10:44
Analitik
12 Sentyabr 10:29
Analitik
12 Sentyabr 10:16
Analitik
12 Sentyabr 09:50
Analitik
12 Sentyabr 09:35
Ədəbiyyat
12 Sentyabr 09:14
MEDİA
12 Sentyabr 08:59
Sosial
12 Sentyabr 08:32
Dünya
11 Sentyabr 23:30
Dünya
11 Sentyabr 23:14
İdman
11 Sentyabr 22:48
Dünya
11 Sentyabr 22:36
Sosial
11 Sentyabr 22:15
Elm
11 Sentyabr 21:49
Dünya
11 Sentyabr 21:26
İdman
11 Sentyabr 21:12
Dünya
11 Sentyabr 20:53
İqtisadiyyat
11 Sentyabr 20:21
Dünya
11 Sentyabr 20:06
Dünya
11 Sentyabr 19:45
İqtisadiyyat
11 Sentyabr 19:31
İqtisadiyyat
11 Sentyabr 19:17
Dünya
11 Sentyabr 18:25
Analitik
11 Sentyabr 17:32
Dünya
11 Sentyabr 17:26
Dünya
11 Sentyabr 17:10
YAP xəbərləri
11 Sentyabr 17:09
Siyasət
11 Sentyabr 17:08
İdman
11 Sentyabr 16:34
YAP xəbərləri
11 Sentyabr 16:11
YAP xəbərləri
11 Sentyabr 16:07
YAP xəbərləri
11 Sentyabr 15:35
Sosial
11 Sentyabr 15:26
Sosial
11 Sentyabr 13:37
