95 il əvvəl, bu gün...

Bakı:

10°C

93%

0m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Maraqlı / 95 il əvvəl, bu gün...

95 il əvvəl, bu gün...

07.09.2022 [10:38]

İlk elektron televiziya sistemi sınaqdan keçirilib

100 ilə yaxındır ki, televiziya ixtira olunub. Dünyanın müxtəlif yerlərində iki nəfər tərəfindən eyni vaxtda kəşf edilən radiodan fərqli olaraq, televiziya mürəkkəb, mərhələli yol keçib. Hər bir ölkənin öz alimlərinin televiziyanın kəşf tarixi ilə bağlı öz versiyası var. Bu, texnologiyanın fərdi texniki problemlərin həlli şəklində bütöv komandalar tərəfindən yaradılması ilə əlaqədardır. Texniki detallara varmamaq üçün bu tədbirdə iştirak edən əsas mühəndislərin adını çəkək.

Selenyumda fotoelektrik effekti icad edən Willoughby Smith kəşfin mənşəyində dayanır. Kəşfin növbəti mərhələsi təsvirlərin ötürülməsi üçün elektrik üsulunu patentləşdirmiş rus alimin adı ilə bağlıdır. Həmçinin kəşfə P.Nipkov, D.Börd, C.Cenkins, İ.Adamyan, L.Termen də öz töhfələrini vermişlər, onlar müstəqil olaraq müxtəlif ölkələrdə şəkillərin yayımı üçün ötürücülər yaradıblar. Texnologiyanın inkişafının növbəti mərhələsi elektron televiziyanın yaranması ilə bağlıdır. M.Dikman və Q.Qleyc təsvirlərin ötürülməsi üçün borunun yaradılmasını qeydə aldılar. Ancaq bu gün də istifadə etdiyimiz televizorlarda istifadə edilən texnologiya üçün ilk patent 1907-ci ildə Boris Rosing tərəfindən alınıb. Bundan əlavə, elm adamları bütün qalaktikanın texnologiyasını təkmilləşdirmək üçün çalışdılar. Və 1931-ci ildə mühəndis V.Zvorykin ilk televiziya hesab edilən ikonoskop yaratdı. Bu ixtira əsasında F.Farnsvort kineskop yaradır. Beləliklə, televiziyanın yaranma tarixi qısadır və belə görünür.

Amerikalı ixtiraçı Filo Teylor Farnsvortu (19 avqust 1906 - 11 mart 1971) televiziyanın pioneri adlandırırlar. O, tam elektron televiziyanın erkən inkişafına böyük töhfələr verib. 1927-ci ildə təsviri tuta bilən tam funksional elektron qurğunu (videokameranın trubkası), təsvir analizatorunu, həmçinin ilk tam funksional və bütöv elektron televiziya sistemini ixtira etməklə məşhurlaşıb. Farnsvort qəbuledicisi və kamerası olan televiziya sistemini işləyib hazırlayıb və onu 1938-1951-ci illərdə İndiana ştatının Fort-Ueyn şəhərində yerləşən “Farnsworth Television and Radio Corporation” şirkətində kommersiya əsasında istehsal edib.

Həyatının daha sonrakı mərhələlərində Farnsvort “Hirsch Fusor”da kiçik nüvə sintezi qurğusu ixtira edib, burada inersiyalı elektrostatik saxlayıcıdan istifadə edib. Qurğu nüvə enerjisi istehsalı üçün praktik olmadığından uğur qazanmasa da, neytronların həyata davamlı mənbəyini təmin etmək imkanında idi. Bu qurğunun konstruksiyası “Polywell” reaktorunun konsepsiyası da daxil olmaqla, istilik-nüvə sintezinə başqa yanaşmalar üçün ilham mənbəyinə çevrilib. Farnsvort radio və televiziya sahəsində ixtiralarına görə 300 patent alıb.

Farnsvort hələ uşaq yaşlarından texnika ilə maraqlanıb, fizika və kimyaya xüsusi meyili olub. O, atasının rançosunu elektrik enerjisi ilə təmin edən “Delco” generatorunu, əlinə düşən bütün mexaniki və elektrik texnologiyaları sürətlə öyrənir, problemli generatoru təmir edirdi. O, əvvəlki sakinlərin atdıqları yanmış elektrik mühərrikini tapıb, ona armatur sarıyıb; anasının əllə işləyən paltaryuyan maşınını elektrik maşınına çevirib. Elektronikaya marağı isə uzaq qohumu ilə ilk telefon danışığından sonra yaranıb və evin çardağında texnoloji jurnalların böyük saxlancını tapıb. O, maqnitləşdirilmiş avtomobil kilidinin kəşfinə görə jurnalların elan etdiyi müsabiqədə 25 dollar udub.

Məktəbdə təbiət elmləri müəllimi Castin Tomendən, fikirləşdiyi, çəkdiyi, bir neçə sinif lövhəsini tutan elektron televiziya sistemi və sxemləri ilə bağlı məsləhət istəyib ki, bunu elektron üsulla necə etmək olar və müəllimi ona ideyalarını inkişaf etdirməyi məsləhət görüb.

1924-cü ildə ABŞ-ın Hərbi-Dəniz Akademiyasına sənəd verib və topladığı ballara görə ölkədə ikinci olub. Lakin telelayihələr ona rahatlıq verməyib. Başsız qalan ailənin böyük övladı kimi qanunvericiliyə əsasən ailəni dolandırmaq üçün ordudan tərxis olunub və Briqam Yanq Universitetinə qəbul edilib, lakin müəllimlər siyasi nöqteyi-nəzərdən ona dərslərdə iştirak etməyə icazə vermirlər. O yenə də dərslərə gəlir və tədqiqat laboratoriyalarından istifadə edir. O, 1925-ci ildə Milli Radio İnstitutunun “Junior Radio-Trican” sertifikatını alıb.

1926-cı ildə Kaliforniyaya köçən Farnsvort cütlüyü Qrin-strit, 202 ünvanında öz yeni laboratoriyalarını açırlar. İxtiraçı ilk televiziya patentini də bu vaxt alır.

Bir neçə aydan sonra Farnsvort elektrofizika sahəsində milli səviyyədə nüfuz sahibi hesab edilən patent mütəxəssisinə öz modellərini və çertyojlarını göstərməyə hazır idi.

7 sentyabr 1927-ci ildə Fransvortun ?xtira etdiyi kamera - təsvir analizatorunun trubkası ilk təsviri - sadə düz xətti onun San-Fransiskoda, Qrin-strit, 202 ünvanında yerləşən laboratoriyasının başqa otağındakı qəbulediciyə ötürür. Təsvir mənbəyi qövsvari lampa ilə işıqlandırılan əşya şüşəsi idi. Konstruksiya zəif işıq həssaslığına malik olduğundan, çox güclü mənbə lazım idi.

1928-ci ildə Farnsvort mətbuat üçün nümayiş etdirilə biləcək sistemi işləyib hazırlayıb. Onun tərəfdaşları təsvirdən dollarları və vaxt görəcəklərini tələb etdiklərindən, o, ilk nümayişdə məhz dollar işarəsindən istifadə edib. 1929-cu ildə konstruksiya təkmilləşdirilib və artıq televiziya sistemində mexaniki hissələrdən istifadə edilməyib. Elə həmin il Farnsvort insanların ilk canlı təsvirlərini televiziya sistemi vasitəsilə ötürüb.

Bir çox ixtiraçılar elektromexaniki televiziya sistemləri qursalar da, Farnsvort dünyada ilk işləyən, tam elektron televiziya sistemini layihələndirərək qurub, bu zaman həm oxuyan, həm də əks etdirən qurğularda elektron skanlaşdırmadan istifadə edib. O, öz sistemini mətbuata ilk dəfə 1928-ci il sentyabrın 3-də, ictimaiyyətə isə 25 avqust 1934-cü ildə Filadelfiyada, Franklin İnstitutunda nümayiş etdirib.

Paylaş:

Baxılıb: 595 dəfə