Şərqdə ilk: Bakı Dövlət Sirkinin tarixi

Bakı:

12°C

87%

2m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Maraqlı / Şərqdə ilk: Bakı Dövlət Sirkinin tarixi

Şərqdə ilk: Bakı Dövlət Sirkinin tarixi

11.01.2024 [14:44]

M.BAYRAMLI

Müasir sirkin təməli XVIII əsrin sonunda Londonda Filip Astli tərəfindən qoyulub. Günlərin bir günü o, almaz qaşlı üzüyü satıb sirk nömrələri göstərməyə yararlı olan bir yer (sahə) alır. Bu məkanda öz atı ilə birlikdə müxtəlif nömrələr nümayiş etdirir. Tamaşaya baxanlar isə nömrənin sonunda Astlinə müxtəlif hədiyyələr, pul verirlər. Bir qədər sonra o, insanların bu tamaşalara marağını görüb daha böyük ərazi alır, xüsusi arena düzəldir. Arenanı qırmızı kartonla əhatəyə alır və ətrafına oturacaqlar yerləşdirir. Artıq tamaşaçılar içəri daxil olarkən əvvəlcədən pul ödəməli idilər. İllər keçdikcə sirk tamaşaları daha da təkmilləşir. O öz sirkinə ip üstündə bəzi nömrələri göstərə bilən akrobatları cəlb edir, bundan sonra sirk tamaşasında bir meymun, 1816-cı ildə isə iki fil peyda olur. Astlinin vəfatından sonra sirk fəaliyyətini dayandırsa da, XIX əsrin sonunda Avropada 20-dək sirk vardı. Onlar daha çox səyyar tamaşalara üstünlük verirdilər.

Azərbaycanda isə sirk sənətinin özünəməxsus tarixi var. Bakıda ilk peşəkar sirk-zoopark XIX əsrin 90-cı illərində Nikitin qardaşları tərəfindən tikilib. 1904-cü ildə isə onlar keçmiş "Tarqovı" və "Bolşaya Morskaya" küçələrinin tinində, indiki Nəsimi bağının yerində şərqdə ilk Sirk-teatr inşa etdirdilər. 1905-ci ildə yeni sirk binası istifadəyə verildi. Bu sirkdə mütəmadi olaraq Nikitinlərin rəhbərlik etdiyi qrup çıxış edirdi. 1906-cı ildə Sirk-teatrın binası taxtadan tikildiyi üçün bir müddətdən sonra yanaraq məhv oldu. Ancaq qardaşlar elə həmin il onun yerində daşdan yeni sirk binası inşa etdirdilər.

1916-cı ildə Yefimovlar Nikitin qardaşlarının sökülmüş sirkinin yerində, başqa bir sirk binası tikdilər. 1924-cü ilin dekabrında yanğın bu sirki də məhv etdi və çox keçmədi ki, Kudryavtsev burada öz sirkini qurdu. Bakıda sirkin fəaliyyət göstərdiyi bütün bu müddət ərzində onun səhnəsində Rusiyanın müxtəlif şəhərlərindən gələn sirk truppaları çıxış edirdilər. O dövrün məşhur sirk truppaları Tanti qardaşlarının, Lerrinin rəhbərlik etdiyi kollektivlər də 20-ci illərdə tez-tez Bakıya qastrollara gəlirdilər. 1930-cu ildə Bakı Sirkinin filialının əsası qoyuldu. Bu kollektivin üzvləri yerli özfəaliyyətçilər, kəndirbazlar və xalq pəhləvanları idi.

1945-ci ildə Azərbaycanda ilk peşəkar sirk kollektivi yaradıldı. Bu kollektiv Bakı Sirkinin filialının artistlərindən, Azərbaycan estrada artistlərindən və bədii özfəaliyyətçilərdən təşkil olunmuşdu. Kollektivin "Azərbaycan toyu" adlı ilk proqramını bəstəkar Üzeyir Hacıbəyov hazırlamışdı. Proqramın rejissoru Soltan Dadaşov, bəstəkarı Səid Rüstəmov, baletmeysteri Əminə Dilbazi, mətnin müəllifi Süleyman Rüstəm idi. Həmin il Azərbaycanın ilk milli sirk truppası yaradıldı. Truppa yalnız sirk nömrələrindən ibarət olmadı, tərkibinə estrada və balet artistlərinin çıxışları da salındı. Hazırkı Bakı Dövlət Sirkinin binası isə 1967-ci ildə istifadəyə verildi. Bakı sirkinin həyatında ən əlamətdar hadisələrdən biri baş vermişdi. Arxitektorlar Ənvər İsmayılov və Faina Leontyevanın layihəsi əsasında müasir teatr-sirk avadanlıqları ilə təchiz olunan 2000 yerlik və üç manejə (su, buz, kauçuk) malik sirk binası sovet məkanında yeganə idi.

Xatırladaq ki, bu günlərdə Bakı Dövlət Sirkinin fəaliyyəti müvəqqəti olaraq dayandırılıb. Binada təmir işləri yekunlaşdırılandan sonra sirk qapılarını yenidən tamaşaçıların üzünə açacaq.

Paylaş:

Baxılıb: 592 dəfə