Rusiya - Türkiyə yaxınlaşması Dağlıq Qarabağ probleminin həlli perspektivinə nə vəd edir?

Bakı:

14°C

88%

1m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Siyasət / Rusiya - Türkiyə yaxınlaşması Dağlıq Qarabağ probleminin həlli perspektivinə nə vəd edir?

Rusiya - Türkiyə yaxınlaşması Dağlıq Qarabağ probleminin həlli perspektivinə nə vəd edir?

13.05.2010 [10:44]

Məlum olduğu kimi, Rusiya prezidenti Dmitri Medvedev Türkiyəyə səfər edib. Səfər zamanı D.Medvedev türkiyəli həmkarı Abdullah Güllə Ermənistan - Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli yollarını da müzakirə edib. ümumiyyətlə, Rusiya və Türkiyənin birgə təşəbbüsünün bu problemin həllində nə dərəcədə rol oynadığı barədə ekspertlər tərəfindən müxtəlif fikirlər səslənməkdədir.
Yeni Azərbaycan Partiyası (YAP) Siyasi Şurasının üzvü, millət vəkili Aydın Mirzəzadə bildirib ki, bu səfər iki ölkənin münasibətlərinə həsr edilsə də, səfər zamanı Dağlıq Qarabağ məsələsinin müzakirəsi gözlənilən idi. Onun fikrincə, bu fakt göstərir ki, bu gün Dağlıq Qarabağ məsələsi beynəlxalq problemdir və problem həll edilmədikcə, nəinki regionda, böyük bir arealda sabitlikdən, inkişafdan danışmağa dəyməz: “Türkiyə Dağlıq Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı Azərbaycanın ədalətli mövqeyini birmənalı şəkildə müdafiə edir. Hətta bu səbəbdən, Ermənistanla sərhədləri açmaqdan imtina edib. Rusiyanın isə Ermənistanla çox sıx münasibətləri var. Baxmayaraq ki, Rusiya ərazi bütövlüyümüzü dəstəkləyir və Azərbaycanı özünə yaxın ölkə hesab edir, amma Ermənistanla münasibətləri məxsusidir. Ona görə də, Rusiya və Türkiyə prezidentləri arasında keçirilən görüşdə Dağlıq Qarabağ probleminin həllinə dair müzakirələrin aparılması çox böyük əhəmiyyət daşıyır. Türkiyə tərəfi şübhəsiz ki, Rusiyanın diqqətini işğal olunmuş torpaqlarımıza yönəldə, işğal uzandıqca bunun regionun və hər iki ölkənin maraqlarına cavab verməyən bir vəziyyət yarana biləcəyini növbəti dəfə bəyan edə bilər. Eyni zamanda, Rusiya 1990-cı illərdəki zəif, kiçik yardımlara sevinən dövlət deyil. Bu ölkə dünyaya təsir etmək iddiasında olan super dövlətlərdən birinə çevrilib. Bu baxımdan, sərhədlərində belə bir münaqişənin olmasında, özünə inamın azalmasında heç də maraqlı deyil. Dmitri Medvedevin mətbuat konfransında Dağlıq Qarabağla bağlı bəyanatı çox ciddidir”.
A.Mirzəzadə xatırladıb ki, Türkiyə ilə Rusiya 500 il müddətində bir-birilə ciddi qarşıdurmada olublar, müharibələr bu ölkələr üçün adi hala çevrilib. Hal-hazırda isə bu ölkələr yaxınlaşır. İki dövlət arasında viza rejiminin ləğv olunması haqqında müqavilə imzalandığını deyən politoloq qeyd edib ki, bu, münasibətləri daha da genişləndirəcək: “çox istərdik ki, bu yaxınlaşma Dağlıq Qarabağ probleminin həllinə də ciddi kömək etsin. Hər iki ölkənin mövqeyini bildiyimizə görə bunun belə olacağına inanırıq”.
Fransanın keçmiş prezidenti Jak Şirakın bu ərəfələrdə Türkiyəyə səfər etməsinin Dağlıq Qarabağ problemi ilə bağlı olması ehtimalına gəlincə, millət vəkili hesab edir ki, Türkiyə bütün mümkün variantlardan istifadə etməyə çalışır. Buna görə də, J.Şirakın səfəri ilə bağlı müxtəlif proqnozların verilməsi təbii haldır. “Jak Şirak Türkiyə ilə münasibətlərə çox ciddi fikir verirdi. Baxmayaraq ki, bu dövlətin Avropa Birliyinə qəbul edilməsinə mane oldu, amma şəxsən Türkiyənin düşməni kimi tanınmırdı. Səfəri Avropa-Türkiyə münasibətlərinə dair nüfuzlu bir adamın səyi kimi qiymətləndirmək olar”, - deyə o, vurğulayıb.
Politoloq Rasim Musabəyov isə hesab edir ki, Rusiya və Türkiyənin birgə təşəbbüsü Ermənistan - Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinə müsbət təsir göstərə bilər. Onun sözlərinə görə, bu münaqişənin həll olunmamasının səbəblərindən biri də ondan ibarətdir ki, bölgədə güclərin balansı tapılmayıb: “Bu güclərin balansında həm Türkiyə, həm də Rusiya çox aktiv paya sahibdirlər. Onların arasında münasibətlərin qaydaya salınması bu münaqişədən bir-birinə qarşı öz mövqeyini gücləndirmək üçün istifadə hallarının qarşısını alır. Əksinə, Rusiya və Türkiyə uzun müddətə hesablanan layihələri həyata keçirmək istəyirsə, münaqişənin həllinə nail olunmalıdır. Ona görə də, düşünürəm ki, Türkiyə - Rusiya yaxınlaşmasının fonunda Dağlıq Qarabağ probleminin həlli ilə bağlı daha əlverişli mühit yaranır”.
Politoloq qeyd edib ki, Türkiyə həmsədr olmasa da, Minsk qrupunun üzvüdür. Rusiya - Türkiyə münasibətləri yaxşılaşırsa, bu o deməkdir ki, Türkiyənin mövqeyini nəzərə almaq istəkləri artır. R.Musabəyov hesab edir ki, bu da Azərbaycanın xeyrinədir və münaqişənin həllinə də müsbət təsir göstərə bilər.
Politoloq bildirib ki, əgər hər iki tərəf dəmiryolu kommunikasiyası yaratmaq istəyirlərsə, münaqişə həll edilməlidir: “Bunun üçün isə Dağlıq Qarabağ probleminin həllində o dərəcədə irəliləyiş olmalıdır ki, həm Türkiyə - Ermənistan sərhədləri, həm də Azərbaycan - Ermənistan sərhədləri açılsın”.
R.Musabəyovun fikrincə, Rusiya və Türkiyənin birgə səyləri həmsədrlərin fəaliyyətini kölgədə qoymamalıdır. Onun sözlərinə görə, indiyədək həmsədrlərin vasitəçiliyilə xeyli iş görülüb, danışıqlar aparılıb və danışıqlar nəticəsində bir çox məsələlər razılaşdırılıb. çalışmaq lazımdır ki, bu proses nəticəyə qədər irəliləsin. Buna kənardan töhfə vermək isə çox zəruridir və faydalı ola bilər.
Fransanın keçmiş prezidenti Jak Şirakın Türkiyə səfərinin bu məsələ ilə bağlı olmasına gəlincə, politoloq bunu real hesab etmir: “Ancaq istisna etmirəm ki, Minsk qrupu çərçivəsində danışıqlar nəticə verməsə, Avropa Birliyi müəyyən təşəbbüslə çıxış edə bilər və münaqişənin həlli ilə əlaqədar xüsusi nümayəndə kimi Jak Şirakı təyin edə bilər. Beynəlxalq təcrübədə belə hallar mövcuddur. Məsələn, Toni Bleyer Yaxın Şərq məsələləri üzrə nümayəndə təyin olundu. Bu baxımdan, nüfuzlu siyasətçi kimi J.Şirakın Avropa Birliyinin xüsusi nümayəndəsi olması variantı da mümkündür. İndi isə J.Şirakın eks-prezident kimi heç bir səlahiyyəti yoxdur. O təkcə təklif verə bilər”.
Nardar BAYRAMLI

Paylaş:

Baxılıb: 1051 dəfə