Ərdoğan-Putin görüşü üçtərəfli razılaşmanın icrasına təsir edəcəkmi?

Bakı:

18°C

72%

5m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Xarici siyasət / Ərdoğan-Putin görüşü üçtərəfli razılaşmanın icrasına təsir edəcəkmi?

Ərdoğan-Putin görüşü üçtərəfli razılaşmanın icrasına təsir edəcəkmi?

01.10.2021 [15:47]

Ekspertlər hesab edirlər ki, Soçidə Türkiyə və Rusiya prezidentlərinin növbəti görüşü Azərbaycanın maraqlarına cavab verir

Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Rusiya Prezidenti Vladimir Putin arasında sentyabrın 29-da Soçi şəhərində keçirilən görüş gündəmin əsas mövzularından biridir. Görüş barədə verilən məlumata görə, müzakirə olunan məsələlər sırasında Rusiya-Türkiyə ikitərəfli münasibətlərinin inkişafı ilə yanaşı Yaxın Şərqdə və Cənubi Qafqazdakı vəziyyət də var. Bəs Rəcəb Tayyib Ərdoğanla Vladimir Putinin görüşü Cənubi Qafqazda sabitliyin, təhlükəsizliyin təmin olunmasına və ötən il noyabrın 10-da imzalanmış birgə bəyanatın icrasına nə dərəcədə təsir göstərə bilər?

Məsələ ilə bağlı politoloq Yeganə Hacıyeva qəzetimizə açıqlamasında bildirib ki, son illər Rusiya-Türkiyə münasibətləri bir neçə regional mövzularda uzlaşıb və həmin regionlarda sülh və stabillik bu münasibətlərdən çox asılıdır: “Son illər strateji əhəmiyyətinə görə unikal mineral və karbohidrogen ehtiyatları ilə zəngin, Avropa, Asiya və Afrikanı birləşdirən mühüm iqtisadi və strateji yolların kəsişməsində yerləşən Yaxın Şərq regionunda qlobal güclərin nüfuz bölgüsü-mübarizəsi yekunlaşandan sonra növbə bu mübarizənin aparılacağı digər strateji region, nəqliyyat imkanlarına görə strateji regionlara keçəcəkdir. Bu səbəbdən, son illərdə Yaxın Şərq regionundan sonra dünya iqtisadiyyatında mühüm rol oynayan dəniz, quru və hava nəqliyyatı xətləri keçən, qitələrarası enerji nəqli marşrutlarında strateji bənd olan Cənubi Qafqaz regionunda qlobal güclərin nüfuz bölgüsü-mübarizəsi yeni, aqressiv mərhələyə qədəm qoyması gözlənilən idi. Öncəliklə onu qeyd edim ki, Türkiyə-Rusiya münasibətləri son illərdə dünyanın müxtəlif bölgələrində regional problemlərin həllində müsbət rol oynadı, bu regionlara Yaxın Şərq, Şimali Afrika və Cənubi Qafqaz regionlarını nümunə göstərə bilərik. Son illər Rusiya və Türkiyənin Suriya, Liviya, Qarabağ mövzuları ətrafında əməkdaşlığı bu ölkələrin yerləşdiyi regionlarda sülh üçün zəmin rolunu oynayır”.

Politoloqun sözlərinə görə, sentyabrın 29-da Rusiya və Türkiyə prezidentlərinin görüşü zamanı müzakirə olunan mövzular Suriya, Liviya, Əfqanıstan və Cənubi Qafqaz regionunu əhatə etdi və bu regionlar üzrə iki ölkə arasında tərəfdaşlığın siyasi və ticari-iqtisadi sahələrinin müxtəlif aspektlərinin müzakirəsi baş tutdu: “Əlbəttə, ən həlledici məqam təhlükəsizlik məsələləri idi və bizi bu mövzuda daha çox iki ölkə rəhbərinin Cənubi Qafqaz təhlükəsizlik mövzularının müzakirəsi çərçivəsində Qarabağa dair müzakirələri və bunun ümumi prosesə töhfəsi maraqlıdır. Türkiyə və Rusiya münasibətlərində vacib bənd, iki ölkə rəhbərinin ötən bir ildə ən çox müzakirə etdiyi mövzulardan biri də Qarabağdır. 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra üçtərəfli razılaşma ilə Qarabağda təhlükəsizliyə nəzarət üçün Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi quruldu. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, Qarabağla bağlı Türkiyə və Rusiya prezidentlərinin açıq və qapalı təmasları mövcuddur, ümumi əməkdaşlıqdan kənarda Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzinin bir ilə yaxın fəaliyyəti zamanı bu təmaslar daha da artıb. Ərdoğan-Putin görüşünün Cənubi Qafqazda sabitliyin və nəzərdə tutulan razılaşmaların yerinə yetirilməsi baxımından əhəmiyyətli məqamlardan biri də Rusiya sülhməramlılarının fəaliyyəti və onların razılaşmanın bəndlərini yerinə yetirməsi, razılaşma çərçivəsində öz öhdəlik və məsuliyyətlərinə əməl etməsinin vacibliyidir. Görüşdə Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhədlərin delimitasiyası prosesinin sürətləndirilməsi, nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı və razılaşdırılmış nəqliyyat dəhlizlərinin reallaşması məsələsi də müzakirə mövzusu olub. Bütün bunları nəzərə alaraq, prezidentlərin görüşünü faydalı hesab edirəm”.

“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Elxan Şahinoğlu isə deyib ki, Türkiyə və Rusiya prezidentləri Rəcəb Tayyib Ərdoğanla Vladimir Putin arasında Soçidə baş tutan görüşdə liderlər Qarabağla bağlı da fikir mübadiləsi aparıblar: “Kreml sahibi görüşün mətbuat üçün açıq hissəsində Türkiyənin Qarabağ məsələsində müsbət roluna bu cümlə ilə işarə edərək bildirib ki, Qarabağdakı atəşkəsə nəzarət üzrə Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi aktiv şəkildə fəaliyyət göstərir və bölgədə sabitlik üçün ciddi zəmanətdir. Vladimir Putin bu əməkdaşlığın sabitliyin və barışığa yönəlmiş gələcək addımların müəyyənləşdirilməsi üçün tərəflərin mövqelərinin razılaşdırılmasının ciddi təminatı adlandırıb. Beləliklə, Rusiya Prezidenti Türkiyənin Qarabağ məsələsindəki rolunu bir daha qeyd edib”.

Buna baxmayaraq, Soçidə Türkiyə və Rusiya prezidentlərinin növbəti görüşü Azərbaycanın maraqlarına cavab verir. Bu görüşlərin mütəmadi keçirilməsi və liderlər arasında telefon danışıqları tərəflərin bir-birindən asılılığını artırır. Əlbəttə, hər iki dövlətin liderinin baxışlarında fərqlər də var, ancaq önəmli olan dialoqun davam etməsi və ortaq nöqtələrin tapılmasıdır.

Nardar BAYRAMLI

Paylaş:

Baxılıb: 991 dəfə