Ağır xəstəliyə tutuldu, həbsdə həyatını itirdi

Bakı:

19°C

68%

2m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Ədəbiyyat / Ağır xəstəliyə tutuldu, həbsdə həyatını itirdi

Ağır xəstəliyə tutuldu, həbsdə həyatını itirdi

12.09.2023 [12:20]

Bu gün onun xatirə gündür...

Yusif Vəzir Çəmənzəminli

Şahanə

Bu gün Azərbaycan nəsrinin tanınmış nümayəndələrindən olan Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin xatirə günüdür.

Anadan olmasının 136-cı ildönümü tamam olan Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin yaradıcılığı bu gün də öz aktuallığını qoruyub saxlayır.

O, “İki od arasında”, “Qızlar bulağı”, “Soyuq öpüş”, “Bir cavanın dəftəri”, “Gündəliklər”, “Qanlı göz yaşları”, “Xanın qəzəbi”, “Zeynal bəy”, “Son bahar”, “Üç gecə” əsərləri xüsusilə məşhurdur.

Onun Çəmənzəminlini özünə təxəllüs kimi seçməsi isə niyyəti nəticəsində olub. Belə ki, atası öləndən sonra Yusif atasından qalma əttar dükanını satmaq istəyir. Lakin bu ərəfələrdə də ağır yatalaq xəstəliyinə tutulur. Xəstəliyinin elə bir məqamı olur ki, onun yanına heç kimi buraxmırlar. Amma atasının sağlığında Cənubi Azərbaycanın Çəmənzəmin kəndindən gəlib onlara sığınan üç qardaş Yusifi tək buraxmır, ona əllərindən gələn yardımı göstərirlər. Yusif ondan sonra özünə söz verir ki, əgər sağ qalsa və nə vaxtsa tanınmış bir adam olsa, mütləq Çəmənzəminli təxəllüsünü götürəcək. Beləliklə, Yusif Azərbaycan ədəbiyyatında Çəminzəminli olaraq yadda qalır.

Yusif Vəzir 10-a yaxın Şərq və Avropa dillərini mükəmməl bilib.

“...Talesizliyimə Kərəm dədə kimi yanıram, yazıq körpələrim də mənimlə bərabər yanır. Bunların günahı nədir, bilmirəm...Mən maddi kömək istəyirəm, mən ancaq hər bir yazıçıya verilən şərait və imkan arzusundayam...” deyən Yusif bəy iş yerlərindən daim ixtisar olunduğu üçün üsyan edir.

Bizim Çarli Çaplin

Yusif Vəzir çox şən, səmimi adam olub. Avropasayağı geyinər, əlinə əsa alar, şlyapa qoyarmış. Bakıda Çarli Çaplinin filmlərinin gedən vaxtında uşaqlar onu Çaplinə oxşadıb arxasınca düşərmişlər. Hətta bir dəfə belə bir əhvalat baş verir. Küçədə anası ilə gedən bir oğlan uşağı diqqətlə yazıçını süzməyə başlayır.

Yusif Vəzir də etmə tənbəllik, küçədə eynən çaplinsayaq yeriməyə başlayır. Uşaq qorxudan ağlayır. Yusif Əfəndi uşağı sakitləşdirmək üçün onlara yaxınlaşır, Çaplin kimi şlyapasını çıxarıb bığını oynadır. Oğlan daha bərk ağlayır.

Anası oğlunu sakitləşdirmək üçün deyir ki, oğlum, ağlama, əmi dəli deyil, yəqin bekardır, işi yoxdur, odur ki, özünü Çaplinə oxşadır. Yusif Vəzir bu əhvalatdan yaman həzz alır, xüsusən də uşağın anasının dediyi: “bekardır” - sözünü təkrarlayıb gülürmüş...

Repressiya illərində həbs olunaraq Qorki vilayətinin Suxobezvodnoya stansiyasındakı həbs düşərgəsində yaradıcılığını davam etdirən Yusif xəstə olduğu üçün əlyazmalarını saxlaması üçün orda çalışan bir rus qadınına verir. Lakin sonradan məlum olub ki, bütün saxlanılan yazılar nəm şəraitdə qaldığından çürüyərək məhv olub.

Həmişə ziyalı ömür yaşayan bir insanı ağır fiziki əmək, aclıq, düşərgədəki həyat tərzi xəstəliyə salır. O, pellaqra xəstəliyinə tutulur. Beləliklə də, bu xəstəlik səbəbindən şişmə nəticəsində 1943-cü il yanvar ayının 3-də vəfat edir.

Ailəsi onun ölümündən xəbər tuta bilmir. Çünki Çəmənzəminlidən heç bir məktub gəlməmişdi və ona göndərilən bağlamaların da çatıb- çatmadığını bilmirdilər... Amma o, səkkiz illik həbs cəzasının üçüncü ilində vəfat etdi.

Betluqa çayının sahilindəki qəbiristanlıqda dəfn olunan Yusif Vəzirə 1956-cı ildə bəraət verilib.

Paylaş:

Baxılıb: 828 dəfə