Xəzərin bölünməsi ilə bağlı problem həllini tapa bilər

Bakı:

15°C

88%

2m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Siyasət / Xəzərin bölünməsi ilə bağlı problem həllini tapa bilər

Xəzərin bölünməsi ilə bağlı problem həllini tapa bilər

16.03.2010 [10:53]

Bakıda keçirilən konfransda müzakirə olunan təhlükəsizlik məsələsi mövqeləri yaxınlaşdırıb
Xəbər verildiyi kimi, martın 11-12-də Bakıda “Sərhəd, gömrük xidmətləri və daxili işlər orqanlarının xətti ilə Xəzər dənizində təhlükəsizliyin təmin edilməsi sahəsində qarşılıqlı fəaliyyət haqqında” saziş layihəsinin müzakirəsi aparılıb. Müzakirələrdə Xəzəryanı dövlətlərin xarici işlər nazirləri müavinləri və həmin dövlətlərin aidiyyəti qurumlarının səlahiyyətli nümayəndələri iştirak edib. Tədibirin açılış mərasimində çıxış edən Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov bildirib ki, ölkəmiz həmişə Xəzəryanı dövlətlərin suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə hörmətlə yanaşır. Azərbaycan tərəfi əmindir ki, Xəzər dənizində bərabər təhlükəsizlik mühitinin yaradılması onu tam şəkildə sülh məqsədləri üçün istifadə etməyə, mehriban qonşuluq, dostluq və əməkdaşlıq zonasına çevirməyə imkan yaradacaq. Nazir Azərbaycanın Xəzər regionunda terrorçuluğa və mütəşəkkil cinayətkarlığa, narkotiklərin və silahların qeyri-qanuni dövriyyəsinə qarşı mübarizədə beynəlxalq hüququn prinsipləri və normaları çərçivəsində ikitərəfli və çoxtərəfli əməkdaşlığın inkişafına xüsusi önəm verdiyini dilə gətirib.
Saziş layihəsinin müzakirələrinin yekunlarına həsr edilən mətbuat konfransında çıxış edən Azərbaycan xarici işlər nazirinin müavini Xələf Xələfov bildirib ki, Xəzər dənizində təhlükəsizliyə dair saziş layihəsinin müddəalarının çoxu razılaşdırılıb. Nazir müavini bəzi razılaşdırılmamış məqamların qaldığını istisna etməsə də, tərəflərin həmin məqamlar barəsində mövqelərinin yaxın olduğunu dilə gətirib. X.Xələfov ümid etdiyini bildirib ki, növbəti görüşdə tərəflər qəti razılığa gələcəklər: “Bütün ölkələrin nümayəndələrinin fikrincə, Bakı görüşü səmərəli olmuşdur. Əsas məqam ondan ibarətdir ki, tərəflər Xəzər dənizinin sülh və sabitlik dənizinə çevrilməsi əzmindədirlər”.
Qeyd edək ki, bu məsləhətləşmələr beynəlxalq aləm tərəfindən maraqla izlənilir. Bəzi, xarici ekspertlərin qənaətinə görə, Bakı məsləhətləşmələri Xəzər dənizi ilə bağlı bəzi problemlərin həllinə yardım edə bilər. öz növbəsində, məsələyə münasibət bildirən politoloq Elman Nəsirli öncə Xəzərdə təhlükəsizlik məsələləri ilə bağlı sazişin müzakirəsinin vacib olduğunu qeyd edib. Onun sözlərinə görə, artıq beş Xəzəryanı dövlət dənizdə təhlükəsizlik məsələsinin təminatına yalnız həmin ölkələrin cavabdeh olması ideyasını dəstəkləyir: “Yəni, burada kənar aktorların təmsilçiliyinə imkan verilməyəcək”.
Politoloq qeyd edib ki, belə bir addımın atılması son nəticədə Xəzərin hərbsizləşdirilməsi siyasətinə xidmət edir. Bir müddət öncə, Xəzərdə hərbiləşmə qorxusu yaşanırdı və bu gün həmin dövlətlərin mövqeyində də loyallaşma müşahidə olunur: “Məlum olduğu kimi, rəsmi Aşqabad bir zamanlar Xəzərin Türkmənistana aid olan hissəsində çox güclü hərbi donanma yaratmaq fikrində olduğuna dair bəyanat vermişdi. Bu isə, faktiki olaraq Xəzərin hərbiləşdirilməsi demək idi. Bu gün isə təhlükəsizlik məsələsi ilə bağlı ortaq mövqenin tapılması, konkret sənəd üzərində işlənməsi, Xəzərin sülh regionuna çevrilməsi ilə bağlı ortaq mövqelərin nümayiş etdirilməsinə yol açacaq. Azərbaycanın Xəzərlə bağlı digər türkdilli ölkə-Qazaxıstan ilə heç bir problemi yoxdur. Türkmənistanla bağlı müəyyən problemlər isə artıq həll olunur. Bu isə, Xəzərdə təhlükəsizliklə bağlı üç türk dövlətinin razılaşmasına gətirib çıxara və perspektiv baxımından böyük nəticələr vəd edə bilər. Yəni, bu məsələdə ortaq mövqe sərgiləyən hər üç dövlət gələcəkdə digər sferalarda da yaxın mövqe nümayiş etdirə bilərlər. ümumiyyətlə, Türkmənistanın artıq kompromis variantla razılaşmaq üzrə olduğunu nəzərə alsaq, yaxın dövrdə Xəzərin bölünməsi məsələsinin tam şəkildə həll ediləcəyini proqnozlaşdıra bilərik”.
Politoloq Elşad Mirbəşir də Bakıda keçirilən konfransın böyük önəmə malik olduğunu deyib. O, yaxın vaxtlarda Xəzəryanı dövlətlərin dövlət başçılarının görüşünün keçirilməsinin də nəzərdə tutulduğunu söyləyib: “Bu görüş də Azərbaycan paytaxtında baş tutacaq. Xarici işlər nazirinin müavini Xələf Xələfov qeyd edib ki, prezidentlərin görüşünün istiqaməti Bakı konfransından asılıdır. Yəni, bu tədbirdə aparılan müzakirələr həmin görüşün müsbət nəticələr vəd etməsinə yol aça bilər. Qeyd olunduğu kimi, bu tədbirə beş ölkənin hüquq-mühafizə, o cümlədən, sərhəd, gömrük, fövqəladə hallar, nəqliyyat və digər orqanların nümayəndələri qatılıblar. Bu da təhlükəsizliyin təminatı ilə bağlı çoxspektrli məsələlərin müzakirə edildiyindən xəbər verir. Nəticə etibarı ilə aparılan müzakirələr kompleks təhlükəsizliyin təminatında böyük rol oynaya bilər”.
Politoloq vurğulayıb ki, beş ölkənin heç biri artıq Xəzərlə bağlı status-kvonun qalmasında maraqlı deyil. Bu gün Xəzər məsələsində problemə çevrilə biləcək kifayət qədər açıq məsələlər var: “Azərbaycanın xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarov da bildirib ki, açıq qalan strateji məsələlər mövcuddur. Əsasən də, Xəzərin statusu, dənizin dibinin bölünməsi məsələləri geniş müzakirə tələb edir. Bu səbəbdən, hər beş dövlətdə məsələlərə aydınlıq gətirilməsinə meyillilik müşahidə olunmaqdadır. Bu, mövqelərin yaxınlaşması kimi dəyərləndirilməlidir. Prezidentlərin görüşündə də əsas müzakirə obyekti status və təhlükəsizlik məsələləri olacaq”.
Bu sazişin ən əsas önəmi barədə danışan politoloq “Artıq burada mövqelər də, status da müəyyən olunacaq. Rusiya tərəfi də bildirib ki, müzakirələr Xəzərlə bağlı açıq qalmış məsələlərdə qəti qərar verilməsini şərtləndirəcək. Bu, həm də dövlətlər arasında səmərəli şəkildə inteqrasiyanı gücləndirəcək. Müzakirələrin müsbət nəticəsi isə konstruktiv qərarların qəbul olunması baxımından çox önəmlidir” - deyib.
Pərviz SADAYOÄžLU

Paylaş:

Baxılıb: 980 dəfə