Cümhuriyyət inqilablarının şahidi...

Bakı:

11°C

93%

0m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / Xəbər lenti / Cümhuriyyət inqilablarının şahidi...

Cümhuriyyət inqilablarının şahidi...

06.04.2024 [11:10]

“Anadolu Agentliyi” 104 yaşında

Bu gün dünya informasiya məkanında layiqli yer tutan “Anadolu Agentliyi”nin yaradılmasından 104 il ötür. Agentlik qərəzsiz və ədalətli xəbər siyasəti yürütməklə qazandığı şöhrətini qoruyub saxlayır. Türkiyədə 86, ölkə xaricində 40-dan çox büroya sahib olan “Anadolu Agentliyi” xəbərlərini 13 dildə yayır. Agentlik orta hesabla hər gün 4500 xəbər, fotomaterial və videoinformasiya yayır.

“Anadolu Agentliyi”nin tarixi Türkiyə Cümhuriyyətinin tarixi ilə demək olar ki, eynidir. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin açılışına 17 gün qalmış, 6 aprel 1920-ci ildə qurulan “Anadolu Agentliyi”, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin qəbul etdiyi ilk qanunları açıqlayıb. Bu mənada “Anadolu Agentliyi” Milli Mübarizənin və Qurtuluş Savaşının hər mərhələsinin, Cümhuriyyət inqilablarının şahidi olub.

1920-ci il martın 16-da İstanbulun rəsmi işğalı və Parlamentin bağlanması ilə bağlı Mustafa Kamal Paşa Ankarada toplanacaq Məclis üçün seçkilərin keçiriləcəyini vilayətlərə bildirib. Artıq İstanbulda qalmağın mümkün olmadığını görən bəzi ziyalılar bir müddət Milli Mübarizəyə qoşulmaq üçün yollar axtarırdılar. Bu inkişaf həm də “Anadolu Agentliyi”nin yaranmasına gətirib çıxarır.

İki ayrı karvanda Ankaraya gedən jurnalist Yunus Nadi (Abalıoğlu) və jurnalist yazar Halide Edip (Adıvar) martın 31-də Geyvedə görüşürlər. Vağzalda fasilə zamanı Ankaraya gedən kimi “agentlik təşkilatı”nın yaradılmasının zəruriliyini müzakirə edirlər. Agentliyin adından danışarkən onlar “Türk”, “Ankara”, “Anadolu” variantları arasında “Anadolu Agentliyi” adının seçilməsinə qərar verirlər. Mustafa Kamal Paşanın qərargahı olan “Ziraat Məktəbi”ndə (indiki Dövlət Meteorologiya İşləri Baş İdarəsi) “Anadolu Agentliyi”nin yaradılması gündəmə gətirildi.

Agentliyin Qurtuluş Savaşındakı vəzifəsi

Daxildə mübarizə aparan, xarici aləmdən xəbəri olmayan bir xalqı ölkədə və dünyada baş verən hadisələrdən xəbərdar etmək, bəzi xarici və İstanbul qəzetlərinin müti mövqeləri ilə mübarizə aparmaq lazım idi. Milli mübarizəni xaricdə müdafiə etmək, Türkiyənin haqlı tələblərini ictimaiyyətə çatdırmaq, bəzi dairələrin ona qarşı oynadığı oyunları puç etmək lazım idi. “Anadolu Agency Türk Anonim Şirketi” 1925-ci il martın 1-də Atatürkün yaxın dostlar qrupuna “Anadolu Agentliyi”ni Qərb mənasında xəbər agentliyi etmək üçün tapşırıq verdikdə yaradılıb. “Anadolu Agentliyi” belə bir strukturlaşma ilə muxtar status qazandı ki, o zamanlar hətta Qərb ölkələrində belə status yox idi.

“Anadolu”nun strukturu...

“Anadolu Agentliyi” (AA) həm də özünəməxsus korporativ struktura malikdir. Agentlik 1920-ci il aprelin 6-da Qazi Mustafa Kamalın dövlətin qurulması zamanı Nümayəndələr Komitəsinin sədri olaraq çıxardığı sirkulyarla fəaliyyətə başlayıb. Agentlik əvvəlcə az heyətlə işləyən müstəqil təşkilat idi. Mustafa Kamal Atatürk agentliklə çox maraqlanır və ilk dövrdə yayımlanan xəbərləri şəxsən araşdırmışdı. Agentlik yaradılarkən Türkiyə Böyük Millət Məclisi açılmadığından agentliyin təsis qanunu yox idi. “Anadolu Agentliyi”nin Mətbuat və Kəşfiyyat Baş İdarəsi (indiki Mətbuat və İnformasiya Baş İdarəsi) yaradıldıqdan sonra bu baş idarənin tərkibində müdirlik kimi fəaliyyət göstərib. Bununla da agentlik dövlət təşkilatı strukturunda öz yerini tutur. Daha qərəzsiz və avtonom hesabat verə bilmək üçün 1925-ci ildə səhmdar cəmiyyətə çevrilən “Anadolu Agentliyi”nin dövlətlə əlaqəsi hələ də kəsilməyib. “Anadolu Agentliyi”nə dövlət yardımı bu gün də davam edir.

Yeganə BAYRAMOVA

Paylaş:

Baxılıb: 438 dəfə