Regional sosial-iqtisadi inkişafın maliyyə təminatı

Bakı:

20°C

68%

6m/s

Əlaqə

AZ RU EN

Ana səhifə / MEDİA / Regional sosial-iqtisadi inkişafın maliyyə təminatı

Regional sosial-iqtisadi inkişafın maliyyə təminatı

12.08.2023 [11:00]

Sistemin təkmilləşdirilməsi məsələləri

Günel ABBAS

Milli iqtisadi təhlükəsizliyin təminatı baxımından dövlətin qarşısında duran ən mühüm vəzifələrdən biri etibarlı maliyyə sisteminin qurulmasıdır. Maliyyə sisteminin təkmilləşdirilməsi istiqamətlərinə, ilk növbədə özəl və dövlət maliyyə institutlarının fəaliyyətinə dövlət müdaxiləsinin optimal həddinin və ona nail olunması üsullarının müəyyən edilməsi, həmin müdaxilələrin şəffaflığının artırılması, inkişafın sosial yönümünün qiymətləndirilməsi meyarlarının əsaslandırılması və maliyyə sisteminin sosialyönümlülüyünün optimal səviyyəsinin müəyyən edilməsinə çoxmeyarlı yanaşmaların reallaşdırılması və s. aid edilməlidir.

Regionların sosial-iqtisadi inkişafının tempi və əhatə dairəsi, həlledici dərəcədə innovasiyalı fəaliyyət növlərinin inteqrasiyasından, onların dəstəklənməsi sisteminin səmərəliliyindən və bu kimi bir sıra digər amillərdən asılıdır. Onu da qeyd edək ki, bu və ya digər idarəetmə səviyyəsində innovasiyalı fəaliyyət növlərinin inteqrasiyası və həmin fəaliyyətlərin dəstəklənməsi sisteminin səmərəliliyi innovativ meyarlara cavab verən maliyyə-kredit sisteminin qurulmasını tələb edir.

Milli Məclisin Aqrar siyasət komitəsinin sədri Tahir Rzayev “Yeni Azərbaycan”a açıqlamasında bildirib ki, innovasiyalı istehsal fəaliyyətinin regional xüsusiyyətləri, bir tərəfdən yerli imkanların reallaşdırılması səviyyəsi ilə şərtlənirsə, digər tərəfdən onlar maliyyə-kredit sisteminin qarşısına qoyulan vəzifələrin icrası mühiti ilə bağlıdır: “Həmin mühitin dinamizmi, araşdırmalardan göründüyü kimi, son illər bir qədər yüksəlmişdir. Belə ki, regionların sosial-iqtisadi inkişafı üzrə sistemli və davamlı surətdə reallaşdırılan dövlət proqramlarının icrası dövründə müxtəlif maliyyə mənbələrindən istifadə, habelə dövlət büdcəsi vəsaitləri hesabına yaradılan istehsal güclərindən istifadə prosesində dövlət-özəl bölmə əməkdaşlığı istiqamətində müəyyən təcrübə əldə edilmişdir. Regionlarda istehsal güclərindən istifadə səviyyəsi və müvafiq maliyyə-kredit təminatının səmərəliliyi arasında qarşılıqlı əlaqələrin tədqiqi göstərir ki, müəssisənin istehsal fəaliyyətinin ahəngdarlığı, onun istifadə etdiyi vəsaitlərdə borc vəsaitlərinin xüsusi çəkisi əhəmiyyətli rol oynayır.

Məsələ ondadır ki, regionlarda fəaliyyət göstərən müəssisələrin istehsal güclərindən istifadə vəziyyətinin araşdırılması, banklarla münasibətlərdən asılılıq artdıqca, maliyyə-kredit sisteminin həssaslığının yüksəldiyini söyləməyə kifayət qədər əsas verir. Regional inkişafın perspektivli maliyyə-kredit sisteminin qurulması və fəaliyyətinin dəstəklənməsində büdcədənkənar fondların, o cümlədən xüsusi büdcədənkənar fondların imkanlarından istifadə edilməsi, bir sıra Şərqi Avropa ölkələrinin təcrübəsində, əhəmiyyətli bir müddətdə perspektivli hesab edilib”.

Onun sözlərinə görə, postsosialist dövrünün ilk illərində dövlət büdcəsindən ayrı olmaqla müəyyən müstəqilliyə malik olan bu fondların rolu daha yüksək qiymətləndirilirdi: “Xüsusi büdcədənkənar fondların bilavasitə mərkəzi hakimiyyət tərəfindən, ayrı-ayrı hallarda isə yerli hakimiyyət tərəfindən idarə olunması üzrə təcrübənin özü də regional inkişaf potensialına dəstək baxımından diqqətəlayiqdir. Xüsusi büdcədənkənar fondların tərkib və strukturuna münasibətdə geniş amplituda malik fərqlər mövcuddur. Həmin fərqlər əhəmiyyətli dərəcədə xüsusi fondların istifadə istiqaməti üzrə fərqləndirilməsində istifadə edilən reqlamentlərin heç də həmişə kəmiyyət ifadəsində təqdim olunmaması onların tərkib və strukturuna münasibətdə yanaşmaların müxtəlifliyinə səbəb olur. Dövlət müəssisələrinin maliyyəsi regional inkişafda mühüm rol oynayır.

Dövlət sektorunun ümumi milli məhsulda və regional inkişafda payı arasında korrelyasiya əlaqəsinin olması yüksək ehtimallıdır. Araşdırmalar həmin əlaqələrin regional iqtisadiyyatın sahələrinin gəlirlilik səviyyəsi ilə bağlı olduğunu söyləməyə kifayət qədər əsas verir. Məsələ ondadır ki, regional iqtisadiyyatın azgəlirli sahələrinin inkişafının tempi və miqyası dövlətin fəaliyyətdə olan maliyyə, büdcə və vergi sistemlərinin xarakteri ilə şərtlənir. Regional iqtisadiyyatın azgəlirli sahələrinin özəl kapital üçün cəlbedici olmaması faktı nəzərə alınmaqla dövlət müəssisələrinin maliyyəsinin regional inkişafda rolunun artması başa düşüləndir. Regional iqtisadiyyatın sahələrinin gəlirlilik səviyyəsi, onların texniki-iqtisadi təminat səviyyəsini, sonuncu isə öz növbəsində, rəqabət qabiliyyətini şərtləndirir. Nəticə etibarilə həmin amillər dövlət sektorunun ümumi milli məhsulda və regional inkişafda paylarını və onların nisbətini müəyyən edən əsas amillər kimi çıxış edir. Digər tərəfdən investisiyaların cəlb edilməsi və səmərəli istifadəsi baxımından müvafiq infrastrukturun formalaşması və inkişafı məsələlərinə diqqət artırılmalıdır”.

Deputat qeyd edib ki, regionların tarazlı sosial-iqtisadi inkişaf meyarları əsas götürülməklə, müxtəlif maliyyə mənbələrinin vəsaitlərindən istifadənin optimal nisbəti təmin edilməlidir: “Nəhayət, maliyyə sisteminin dayanıqlığını təmin etmək üçün regionlarda innovasiyalı-intensiv inkişafa, adekvat xarakteristikalara malik institusional struktur formalaşdırılmalıdır. Əsas kapitala investisiyaların texnoloji və təkrar istehsal strukturunun optimallaşdırılması regionların sosial-iqtisadi inkişafı üzrə dövlət proqramlarının maliyyə-kredit təminatı sisteminin fəaliyyətini həlledici dərəcədə yaxşılaşdırmaq imkanına malikdir. Regionlarda əsas kapitala investisiyaların texnoloji strukturunun optimallaşdırılması prosesində, ilk növbədə investisiyaların tərkibində əsas istehsal fondlarının aktiv hissəsinin alınmasına yönəldilmiş hissəsinin xüsusi çəkisinin artırılması, həmin vəsaitlərin qənaətlə istifadəsi və texnoloji innovasiyalarm səmərəliliyinin yüksəldilməsinə xidmət edən digər meyarlar əsas götürülməlidir”.

Məqalə “Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyi”nin maliyyə dəstəyi ilə “Regionların sosial-iqtisadi inkişafının təşviq edilməsi” istiqaməti üzrə hazırlanmışdır

Paylaş:

Baxılıb: 594 dəfə